عقده‌ی مسیح [یادداشت]

این که مسیح می‌گوید: «من دردِ شما را به دوش می‌کشم.» چه معنی‌ای دارد؟

درد: به زبان‌آمدنِ گره، و لب‌گشودنِ عقده.

پس مسیح می‌گوید: «من گرهِ شما را به زبان درمی‌آورم و عقده‌ی شما را لب باز می‌کنم. یعنی درونی‌ترین حفره‌های شما را از آنِ خودم می‌کنم. و آن وقت که همگیِ شما از آنِ من شدید، من نه شما را و دردِ شما را، بل‌که دردِ خودم را و خودم را (که حالا تمامِ شماست) به دوش می‌کشم.»

حس می‌کنم که این نوشته را هرچه زودتر باید تمام کرد. صورتِ این گزاره نیز مثلِ همه‌ی گزاره‌های دینی اشتباه است و اگر نگویم اشتباه، طنزآمیز است. در نتیجه هرچه بیشتر در این گزاره بپیچم، او نیز بیشتر مرا به سخره می‌گیرد.

سیزده یا شاید هم چهاردهِِ اردیبهشت

آدم وقتی مشغولِ کارِ مهمی ست، حواس اش را به ترکِ دیوار هم که شده پرت می کند. ذهنِ آدم هی می خواهد فرار کند از کار. حتما برای تان پیش آمده. الان هم من همین طوری شده ام. هی به هر بهانه ای از کار تن می زنم. یک خاطره ی خیلی دور به یاد-ام آمد. من هم از خداخواسته. گفتم با این جا نوشتن اش، حواسِ خود-ام را پرت کنم.

من فکر کنم حدودِ پنج یا شش سال ام بود. سالِ آخرِ مهد کودک بود. برای مان جشنِ مثلاً فارغ التحصیلی گرفته بودند. (حالا این که از چه تحصیلی فارغ شده بودیم نمی دانم) توی یک تالاری به نامِ «سبوی عشق». شیراز. بعد از میدانِ اطلسی. همه ی خانواده ها را هم دعوت کرده بودند. بعد ما باید یک نمایشی جلوی شان اجرا می کردیم.

لباسِ سماور کرده بودند تنِ من. لباس که نبود یک جعبه ی کاچویی بزرگ بود که من توی اش گم می شدم. خاکستری هم بود. کلی با ما تمرین کرده بودند و ما رفته بودیم روی سِن. حدود ده پانزده تا دختر و پسرِ مهدِکودکی. هر کدام به شکلِ یکی از وسایلِ خانه درآمده بودیم. یکی یخچال بود، یکی بخاری بود، یکی اتو بود، یکی کولر و من هم سماور بودم. الان که فکر می کنم واقعا ترسناک بود. لباس هایی که تنِ ما کرده بودند واقعاً چیزِ هولناکی بود. خصوصاً بخاری. بخاری از همه ما ترسناک تر شده بود. هنوز تصویر آن بخاریِ غول پیکر را که داشت روی سِن می رقصید توی خاطر-ام دارم.

نمایش شروع شد. یک بنده خدایی روی سن اُرگ می زد. مثلاً نمایشِ موزیکال بود. بعد وسایلِ خانه به نوبت نفری یک دور می رقصیدند بعد می رفتند در قالبِ یک قطعه ی موزون، خود-شان را معرفی می کردند و خطرات استفاده ی نادرست از خود-شان را به تماشاچی ها گوشزد می کردند. نوبتِ من شد. سالن را برانداز کردم و دیدم که هنوز بابا و مامان و این ها نیامده اند. یک دور رقصیدم و بعد رفتم که شعر-ام را بخوانم. دقیقاً وسطِ شعرخواندن بودم که دیدم از درِ ورودیِ سالن بابام و مامان ام و دخترخانه ام و عمه ام و یاد-ام نمی آید، چند تا از فک و فامیل مان آمدند تو. من دیگر چنان از خود-ام بی خود شدم که  ادامه ی شعر را نخواندم. (طیِ یک حرکتِ خیلی برِشتی) نمایش را متوقف کردم و توی میکروفون داد زدم: مامان. بابا. میترا. سعید. عمه شهرزاد. و برای شان دست تکان دادم. دیدم که نگاهِ شان برگشت سمتِ من و وقتی دیدند که چه کولی بازی ای دارم در می آورم مردند از خنده. 

چند لحظه بیشتر طول نکشید که مربی مان غضبناک و برافروخته پرید روی سن. شیر-ام را گرفت و کشید (دقیقاً شیر-ام را گرفت و کشید.) و با خود-اش برد به اتاقکِ پشتِ سن. و به ارگ زن اشاره کرد که سر و صدا راه بیندازد. و نفرِ بعدی -که یخچال بود- شروع کرد به رقصیدن.

من را برد تویِ اتاقکِ پشتِ سِن. لباسِ سماور را -با هزار مشقت- از تن ام درآوردیم. و من دوباره به هیئتِ انسانیِ خود-ام برگشتم. توی اتاق غیر از من و مربی مان هیچ کس نبود و آرزو می کردم کاش مامان یا بابا یا یکی از فامیل های مان بیاید نجات ام دهد. اما خلاصه دیر رسیدند. و مربی مان تا نفس داشت سر-ام داد کشید. و کلی گریه کردم. خلاصه که اولین بار آن جا بود که فهمیدم جامعه با هنرِ آوان گارد یک چنین برخوردی دارد.

[فیلمنامه کوتاه/ انیمیشن]

۱

تصویرها خطوط موجز و ساده‌اند در پس‌زمینه‌یِ سفید. 

صفحه‌یِ یک لپ‌تاپ را می‌بینیم که باز است و حدود سه چهارمِ کادر را گرفته. بیرونِ صفحه‌یِ لپ‌تاپ و خودِ لپ‌تاپ طراحیِ انیمیشنی دارند اما تصویر داخل صفحه‌یِ لپ‌تاپ فضایِ واقعی ویندوز است. 

مرورگر باز است. سایت xvideos باز است. یک نفر سرچ می‌کند  Pigeon sex. نتیجه‌ای نمی‌آید. داخل یک تبِ دیگر سرچ می‌کند Chicken Sex و باز نتیجه‌ای نمی‌آید. یک تب دیگر باز می‌کند. وارد گوگل می‌شود و می‌نویسد: دانلود فیلم سوپر کفتری. نتایج پرت‌و‌پلا می‌آید. سرچ قبلی را پاک می‌کند و می‌نویسد: سوپر کفتری، دانلود فیلم سکسی کفتر و عبارت‌هایی از این دست را سرچ می‌کند و نتایج گوگل کاملاً پرت‌و‌پلا می‌آیند. بعدِ چند ثانیه سکوت، صدایی کلفت و خش‌دار می‌گوید: دم‌ام تو این مملکت که یه فیلم سوپر کفتری توش گیر نمی‌آد.

و بعد بال کفتری از پشت میز وارد کادر می‌شود و صفحه لپ‌تاپ را محکم می‌بندد. 

۲

تصویر به داخل یک پرنده فروشی کات می‌خورد. پرنده‌فروش پشتِ دخل نشسته. صورت‌اش سه‌تیغ است و سرش کچل است و فقط دو طرف سرش مو دارد. آن طرفِ کادر کفتر را می‌بینیم ایستاده. ریشِ پروفسوری دارد و عینکِ گرد. اطراف تصویر هم قفس‌هایِ پرنده گذاشته. پرنده‌هایِ گوناگون و هرکدام با یک طراحیِ کاریکاتور وار. 

فروشنده: بفرمایید جناب. 

کفتر: کفتر می‌خوام. 

فروشنده: یکی؟

کفتر: دوتا. یه نر یه ماده.

فروشنده از داخل قفس دو تا کفتر بیرون می‌آورد. آن‌ها را در قفس کوچک‌تری می‌گذارد و تحویل کفتر می‌دهد. 

۳

همان تصویر سکانس اول. کفتر را از پشت می‌بینم که روی صندلی نشسته. جلویش روی میز، همان‌جایی که در صحنه اول لپ‌تاپ گذاشته بود، حالا قفسِ کبوتر‌ها گذاشته. گوشه‌ی میز یک جعبه دستمال کاغذی و یک صابون می‌بینیم. 

۲۲ مهرماه ۹۶

دانشکده ادبیات

حکایت کِنتی که برگ شد [طنز]

آورده اند که در عهد مستقبل، فضاگردی به مریخ در، کِنتی کشید. پس به زمین بازگشت و در حلقه ی دوستان نشست و مجالست آغاز کرد و درب سخن باز که بسی در جهان بگشتم و عجایب بسیار دیدم و غرایب بی شمار شنیدم و به هرکجا طرفه ای یافته و از هر طرفه تمتعی برگرفته و نادرتر از همه آن کِنتی بود که بر زمین احمر مرّیخ کشیدم.

فی الجمله بگفتندش که دکمه ی آن فشردی؟ گفت نه. گفتند یاللعجب! به مرّیخ رفتی و کِنتی کشیدی و دکمه اش نفشردی؟ و این خلاف رای اولوالالباب است و قول حکما که گفته اند: الدکمة الکِنتُ کمثل التکبیر فی الصلاة

یکی روز در راه لقمان پیر

بگفتا به فرزند کای دلپذیر

بیا و دمی روی استر نشین

که راهی درازست و سخت و خطیر

یکی یکی دید و در دم خروشید و گفت

پسر بین به جهل جوانی اسیر

چو بشنید این را پسر شد غمین

بیامد هم از زین استر به زیر

پدر برنشست و همان دم یکی

به فریاد گفتا هان ای حقیر

تو بر خر سواری و در راحتی

پیاده ست در راه طفل صغیر

نگردی تو آسوده از گفت خلق

اگر خود گدا باشی و یا امیر

«اگر راست می خواهی از من شنو»

تو حرف کسان را به ... ات مگیر¹

آورده اند که پاس خاطر یاران را دگرباره به مرّیخ شد و کِنتی بیفروخت و دکمه اش در دم بفشرد.

مصراع

دکه ی کنت همچو خال نگار

گویند که پُکی زد و برون نتوانستی داد و او را نفس تنگ شد و جان بداد. که حکما گفته اند: دود چون فرو رود ممدّ حیات است و چون برآید مفرّح ذات.  و آن سیه روز از بخت بد نه ذاتش فرحی یافت و نه حیاتش امتدادی. و این بود حکایت آن فضاگرد نگون بخت که گوش به یاوه ی یاران داد و در هلاک خویش شد.

اما قصد گوینده نه حکایت آن فضاگرد که شرح حال آن کِنت بود که گفته آید انشاءالله. آورده اند که آن کِنت نیم کشیده در گیتی رها شد و گویند که صدسال تمام گرد جهان بگشت و ناهید و بهرام و تیر و کیوان را درنوردید و از کهکشان های بسیار بگذشت و در سیاره ای دور که نام آن جز خدای تعالی نداند و حال آن برکس معلوم نیست، رسید به سنگ حکمت. و آن سنگی ست سیاه و بس بلند که حکما ذکر آن بسیار کرده اند و یکی از آن جمله ابن احمد طوسی در کتاب عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات به فصل عجایب سنگ ها. و دیگر استنلی بن یعقوب الکوبریک در اسرارالعالم که گفته است تمیز اجداد آدم از سایر بهایم و وحوش و طیور را سبب آن سنگ بوده است و الله اعلم.

و رودکی فرماید:

مردمان بخرد اندر هر زمان

راز دانش را به هرگونه زبان

گرد کردند و گرامی داشتند

تا به سنگ اندر همی بنگاشتند

و من گویم:

ای ذات پاک و روشنت هردم به جلوه ای

هرساعتی دگر شودت شکل و طرح و رنگ

گه همچو آب در همه عالم روان شوی

گه سخت و سرد می روی اندر میان سنگ

و آن کنت خُرد چون چشمش به جمال سنگ افتاد؛ نعره ای زد و در دم دود شد به تمامی. و گویند که از میان آن دود، برگی عظیم پدید آمد و به آتش معرفت باری تعالی افروخته گشت و این همه از لطف حق بود.

و اما سبب ذکر این حکایت آن بود که بدانی بسیارند مقبلان که به طرفة العینی در بلا افتند و سیه روز شوند و نیز حقیران و خردمایگان که به مدد آسمان و مساعدت دور زمان، قدر یابند و جاه و جلالشان فزون شود. دیگر آن که از اتفاق وحید، آثار کثیر خیزد و هلاک آن فضاگرد و برگ گردیدن آن کنت را سبب فشردن دکمه ای بود.

1. نسخه ی اساس افتادگی دارد و در پ و ل شخم ذکر شده. مطابق نسخه ی چاپ بمبِیی چشم هست و الله اعلم بالصواب.